To 50% των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων
στην Ευρωπαϊκή Ένωση κλείνουν κατά τα πρώτα πέντε χρόνια λειτουργίας τους, ενώ
από το σύνολο των επιχειρήσεων που διακόπτουν την επιχειρηματική τους
δραστηριότητα οι πτωχεύσεις καταλαμβάνουν μόλις το 15%. Αυτό προκύπτει από
έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρουσιάστηκε σε Συνέδριο της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής στις Βρυξέλλες στο οποίο συμμετείχε και η ΓΣΕΒΕΕ με θέμα: Μαθαίνοντας από την αποτυχία. Χρεωκοπία και
δεύτερη ευκαιρία για έντιμους επιχειρηματίες που πτώχευσαν.
Με βάση την ίδια έρευνα
εκτιμάται ότι από το κλείσιμο αυτών των επιχειρήσεων χάνονται 1,7 εκατομμύρια
θέσεις απασχόλησης ετησίως ή 4650 θέσεις απασχόλησης την ημέρα. Αυτός είναι και
ένας από τους κυριότερους λόγους που η Ε.Ε. δίνει όλο και περισσότερη σημασία
στη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για δεύτερη ευκαιρία σε έντιμους
επιχειρηματίες που έχουν αποτύχει. Άλλωστε οι επιχειρηματίες που αντιμετώπισαν την
επιχειρηματική αποτυχία ως ένα απαραίτητο μάθημα, κατά την δεύτερη προσπάθεια
τους δημιούργησαν επιχειρήσεις περισσότερο βιώσιμες σε σχέση με τις
καινούργιες, με πιο σταθερές θέσεις απασχόλησης και γρηγορότερη ανάπτυξη.
Ωστόσο το κοινωνικό
στίγμα, οι δυσκολίες και η διάκριση που υφίστανται οι επιχειρηματίες που
απέτυχαν δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο που αποθαρρύνει την πλειοψηφία αυτών
από το να ξεκινήσουν μια νέα επιχειρηματική προσπάθεια. Με άλλα λόγια η
αποτυχία μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας δεν γίνεται αντιληπτή ως μια
χρήσιμη και απαραίτητη εμπειρία για ένα νέο ξεκίνημα περισσότερο σταθερό και
επιτυχημένο αλλά ως το τέλος της επιχειρηματικής ζωής. Η γενικότερη μάλιστα
κοινωνική αντιμετώπιση (στίγμα) δημιουργεί ένα αφόρητο ψυχολογικό πλαίσιο καθώς
αντιλαμβάνεται τον επιχειρηματία που δεν τα κατάφερε ως έναν αποτυχημένο
άνθρωπο που εξαπάτησε και που κανείς δεν θέλει να ξέρει και να συναναστρέφεται
μαζί του. Και τούτο παρόλο που οι έρευνες της Ε.Ε. έχουν δείξει ότι μόλις το
4-6% των πτωχεύσεων είναι δόλιες. Επιπροσθέτως οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης,
κλεισίματος ή πτώχευσης μιας επιχείρησης είναι αναποτελεσματικές, δαπανηρές και
ιδιαίτερα χρονοβόρες. Οι λόγοι αυτοί λειτουργούν αποτρεπτικά όχι μόνο για τους
επιχειρηματίες που απέτυχαν αλλά και για εκείνους που θα ήθελαν να ξεκινήσουν
μια νέα επιχείρηση. Ο φόβος της αποτυχίας είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που
επηρεάζει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων σύμφωνα με το 80% των ευρωπαίων
πολιτών. Το 43% εξ αυτών δεν το κάνει υπό το φόβο μιας ενδεχόμενης πτώχευσης
ενώ το 37% δεν το κάνει υπό το φόβο ότι θα χάσει την προσωπική του περιουσία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για τον επιχειρηματία που αποτυγχάνει δεν υπάρχει καμία
κοινωνική μέριμνα και προστασία. Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες
ευρωπαϊκές χώρες που προβλέπει κάποιου είδους κοινωνική μέριμνα για τους
επιχειρηματίες που κλείνουν τις επιχειρήσεις τους. Με τον Ν. 3982/2011 που
ψηφίστηκε ύστερα από σχετική πρόταση της ΓΣΕΒΕΕ προβλέπεται επίδομα ανεργίας
για αυτούς τους επιχειρηματίες. Ωστόσο οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί για τη
χορήγηση αυτού του επιδόματος το καθιστούν ουσιαστικά ανενεργό και θα πρέπει
άμεσα να επανεξεταστούν.
Γενικά ελάχιστες είναι
οι χώρες στην Ε.Ε. που στον τομέα της δεύτερης ευκαιρίας έχουν να επιδείξουν
κάποια ικανοποιητική αποτελεσματικότητα. Το στίγμα της αποτυχίας, οι πολύπλοκες
και χρονοβόρες διαδικασίας κλεισίματος ή εκκαθάρισης μιας επιχείρησης καθώς και
η απουσία χρηματοδότησης από τον χρηματοπιστωτικό τομέα για ένα νέο ξεκίνημα
αποτελούν τις κοινές συνισταμένες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η δεύτερη ευκαιρία
για έναν επιχειρηματία παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένας μοναχικός δρόμος. Οι
χώρες που έχουν να επιδείξουν καλές πρακτικές στο κομμάτι αυτό έχουν αναπτύξει
κυρίως ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης των επιχειρηματιών για πιθανή
χρεοκοπία των επιχειρήσεων τους σε πρώιμο στάδιο όπου μπορούν να γίνουν οι
απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις (early warning system), την ανάπτυξη
εξωδικαστικών διαδικασιών επίλυσης διαφορών, και την απλοποίηση των διαδικασιών
και τη μείωση του χρόνου αναδιάρθρωσης, κλεισίματος ή/και εκκαθάρισης μιας
επιχείρησης.
