Ποιό είναι το χρέος αυτό, μας το διακηρύττει ο Χριστός στα πρώτα λόγια που πρόφερε όταν άρχισε το κηρυκτικό και λυτρωτικό έργο του ανάμεσα στους ανθρώπους και που το συνοψίζει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στην ακόλουθη φράση της σημερινής ευαγγελικής περικοπής: «Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών».
Τι είναι όμως η μετάνοια έτσι όπως τη διακηρύττει ο Ιησούς; Είναι απλώς η αλλαγή σκέψεων, ή η αλλαγή τρόπου ζωής; Είναι ο αυτοέλεγχος και η αυτοκριτική, όπως τη σύστησαν πολλοί αρχαίοι φιλόσοφοι; Η μετάνοια για τον Χριστό είναι κάτι πολύ περισσότερο από όλα αυτά. Ο φόβος του θανάτου δημιούργησε μέσα στον άνθρωπο την επιθυμία για διασφάλιση του εγώ του, τη δίψα για ζωή και για επιτυχία. Όλα αυτά ευνόησαν τον ανθρωποκεντρισμό του προχριστιανικού κόσμου. Η μετάνοια σημαίνει απάρνηση του εγώ με όλους τους μηχανισμούς που δημιούργησε για να κρατηθεί στη ζωή και να αποφύγει τη σκέψη του θανάτου, σημαίνει επιστροφή στο Θεό. Η αυτοκριτική είναι το πρώτο σκαλοπάτι. Στόχος τελικός είναι η επιστροφή στο Θεό και στην εναρμόνιση της ζωής μας με το θείο θέλημά Του, έτσι όπως μας αποκαλύφθηκε μέσα στην ιστορία δια του Ιησού Χριστού. Αποτέλεσμα, η αλλαγή του τρόπου ζωής, η αλλαγή πορείας που θα έχει κατεύθυνση και κέντρο όχι το εγώ, αλλά τον Θεό.
Στο πρώτο κήρυγμα του Χριστού η ανάγκη της μετανοίας προσδιορίζεται και από κάποια άλλη πραγματικότητα: από το γεγονός ότι «ήγγικεν η βασιλεία του Θεού». Οι άνθρωποι προτρέπονται και καλούνται να μετανοήσουν, όχι για να έλθει η βασιλεία του Θεού, αλλά γιατί ήδη ήλθε. Η βασιλεία του Θεού δεν προδιορίζεται χρονικά η τοπικά, είναι μια νέα δυνατότητα για τον άνθρωπο, ένας νέος τρόπος ζωής που κυριαρχείται όχι από το μίσος αλλά από την αγάπη, όχι από τον φόβο του θανάτου αλλά από την ελπίδα της αναστάσεως.
Τη βασιλεία αυτή τη γεύεται ο άνθρωπος όταν αφήσει τον εαυτό του να νιώσει την χάρη του Θεού μέσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας, επαναλαμβάνοντας πάντοτε το αίτημα της Κυριακής προσευχής: «Ελθέτω η βασιλεία Σου».
Τι είναι όμως η μετάνοια έτσι όπως τη διακηρύττει ο Ιησούς; Είναι απλώς η αλλαγή σκέψεων, ή η αλλαγή τρόπου ζωής; Είναι ο αυτοέλεγχος και η αυτοκριτική, όπως τη σύστησαν πολλοί αρχαίοι φιλόσοφοι; Η μετάνοια για τον Χριστό είναι κάτι πολύ περισσότερο από όλα αυτά. Ο φόβος του θανάτου δημιούργησε μέσα στον άνθρωπο την επιθυμία για διασφάλιση του εγώ του, τη δίψα για ζωή και για επιτυχία. Όλα αυτά ευνόησαν τον ανθρωποκεντρισμό του προχριστιανικού κόσμου. Η μετάνοια σημαίνει απάρνηση του εγώ με όλους τους μηχανισμούς που δημιούργησε για να κρατηθεί στη ζωή και να αποφύγει τη σκέψη του θανάτου, σημαίνει επιστροφή στο Θεό. Η αυτοκριτική είναι το πρώτο σκαλοπάτι. Στόχος τελικός είναι η επιστροφή στο Θεό και στην εναρμόνιση της ζωής μας με το θείο θέλημά Του, έτσι όπως μας αποκαλύφθηκε μέσα στην ιστορία δια του Ιησού Χριστού. Αποτέλεσμα, η αλλαγή του τρόπου ζωής, η αλλαγή πορείας που θα έχει κατεύθυνση και κέντρο όχι το εγώ, αλλά τον Θεό.
Στο πρώτο κήρυγμα του Χριστού η ανάγκη της μετανοίας προσδιορίζεται και από κάποια άλλη πραγματικότητα: από το γεγονός ότι «ήγγικεν η βασιλεία του Θεού». Οι άνθρωποι προτρέπονται και καλούνται να μετανοήσουν, όχι για να έλθει η βασιλεία του Θεού, αλλά γιατί ήδη ήλθε. Η βασιλεία του Θεού δεν προδιορίζεται χρονικά η τοπικά, είναι μια νέα δυνατότητα για τον άνθρωπο, ένας νέος τρόπος ζωής που κυριαρχείται όχι από το μίσος αλλά από την αγάπη, όχι από τον φόβο του θανάτου αλλά από την ελπίδα της αναστάσεως.
Τη βασιλεία αυτή τη γεύεται ο άνθρωπος όταν αφήσει τον εαυτό του να νιώσει την χάρη του Θεού μέσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας, επαναλαμβάνοντας πάντοτε το αίτημα της Κυριακής προσευχής: «Ελθέτω η βασιλεία Σου».
ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ
