Η Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη, είναι η πιο ξεχωριστή ημέρα της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (που είναι γνωστή και ως ¨Κρεατινή¨).
Από την τσίκνα των ψητών, έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη. Σύμφωνα με το έθιμο, την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λειώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο μυρωδάτος καπνός, η τσίκνα, είναι διάχυτος παντού.
Η προέλευση αυτού του παράξενου εθίμου χάνεται στα βάθη του χρόνου, ωστόσο φαίνεται να συνδέεται με τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων, που θεωρούσαν το φαγοπότι και το γλέντι ιεροτελεστία για την καλή ευφορία της γης την άνοιξη
Είναι και ένα από τα έθιμα που συνεχίστηκαν και με τον Χριστιανισμό. (1): Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι ¨ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης¨. .
Η Τσικνοπέμπτη αποτελεί, ουσιαστικά, την απαρχή των εκδηλώσεων για την Αποκριά, αφού την επόμενη εβδομάδα ακολουθούν το Καρναβάλι και η Καθαρά Δευτέρα.
Η λέξη Αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την έναρξη της τυρινής εβδομάδας στην οποία επιτρέπονται, κατά τη Χριστιανική θρησκεία, μόνο τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η ημέρα της Πέμπτης επιλέχθηκε, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, διότι η Τετάρτη και η Παρασκευή είναι σημαντικές ημέρες νηστείας. Να δούμε και τα έθιμα σε όλη τη χώρα ;
Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη. Έτσι: Στην Κέρκυρα γίνονται τα λεγόμενα ¨Κορφιάτικα Πετεγολέτσια¨ Η λέξη Πετεγολέτσια σημαίνει κουτσομπολιό κα γίνεται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία ¨Κουκουνάρα¨ της Κέρκυρας. Στην Πάτρα, έχουμε το έθιμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, πιστεύει πως ο ναύαρχος Ουίλσον έρχεται να την παντρευτεί και τον περιμένει μάταια σαν την τρελή στο λιμάνι.
Έτσι, την Τσικνοπέμπτη οι Πατρινοί ντύνουν κάποιον νύφη, ή βάζουν ένα ομοίωμα νύφης στο λιμάνι και διασκεδάζουν γύρω του. Στις Σέρρες ανάβουν μεγάλες φωτιές στις αλάνες και αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους.
Στην Κομοτηνή, οι νοικοκυρές καψαλίζουν, σχεδόν καίνε, μια κότα, για να τη φάει η οικογένεια την Κυριακή της Αποκριάς. Η παράδοση αναφέρει, επίσης, ότι την Τσικνοπέμπτη τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια πρέπει να ανταλλάξουν φαγώσιμα δώρα.
Ο άντρας πρέπει να στείλει τον ¨κούρκο¨, δηλαδή μια γαλοπούλα, και η γυναίκα μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Στη Θήβα, αρχίζει ο ¨βλάχικος γάμος¨, που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με τον γάμο και τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.
Στην Ιο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα.
Στον Πόρο, η παράδοση επιβάλλει στους νέους να κλέψουν ένα... μακαρόνι, το οποίο θα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.
Σε όλη την Πελοπόννησο σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και παστό.
Στη Σκόπελο, οι κάτοικοι δίνουν ραντεβού στο Πεύκο, για να συνεχίσουν το γλέντι και το φαγοπότι όλοι μαζί.
Υπάρχουν άραγε ανάλογες γιορτές κι΄ αλλού στο κόσμο;
Βέβαια, ανάλογες γιορτές υπάρχουν στη Γερμανία η Schmutziger Donnerstag = Λιπαρή Πέμπτη, στη Γαλλία επίσης, που όμως αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα και συνδυάζονται με καρναβαλικές εκδηλώσεις.
Αυτή γιορτάζεται και σε πολλές γαλλόφωνες περιοχές, όπως στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ η Mardi Gras = Λιπαρή Τρίτη.
